- κατασκευή
- (Μαθημ.). Όρος που αναφέρεται κυρίως στον κλάδο της γεωμετρίας (κ. ενός σχήματος από ορισμένα γνωστά στοιχεία του) αλλά και σε άλλους κλάδους (κ. μιας λύσης μιας διαφορικής εξίσωσης). Προκειμένου για την επίλυση ενός μαθηματικού προβλήματος εξετάζεται πρώτα αν υπάρχει κάποια λύση του (ύπαρξη λύσης), κατόπιν εξετάζεται αν το πρόβλημα επιδέχεται μία ή περισσότερες λύσεις (το μονοσήμαντο της λύσης) και τέλος επιδιώκεται η κ. των λύσεων του προβλήματος από τα γνωστά στοιχεία. Το τελευταίο έχει και ιδιαίτερη πρακτική σημασία.
Στην απλή γεωμετρία ως όργανα κ. χρησιμοποιούνται o κανόνας (είτε με υποδιαιρέσεις είτε όχι), o διαβήτης, o γνώμονας, το μοιρογνωμόνιο, ο ελλειψογράφος κ.ά. Με τα όργανα αυτά χαράσσονται ευθύγραμμα τμήματα, περιφέρειες κύκλου, ελλείψεις κλπ., κατασκευάζοντας έτσι διάφορα σχήματα, για τα οποία είναι γνωστά από πριν ορισμένα (επαρκή) στοιχεία. Οι αρχαίοι Έλληνες γεωμέτρες απαιτούσαν να λύνονται τα προβλήματα της γεωμετρίας μόνο με τη χρήση του κανόνα και του διαβήτη, επειδή θεωρούσαν την ευθεία και την περιφέρεια του κύκλου (που χαράσσονται με τον κανόνα και με τον διαβήτη) τέλειες, απλές γραμμές και επομένως –κατ’ αυτούς– έπρεπε να χρησιμοποιούνται στη γεωμετρία μόνο τα όργανα που είναι απαραίτητα στη χάραξη αυτών των τέλειων και απλών γραμμών. Έτσι, η γεωμετρία διακρίνεται από τη μηχανική και άλλους πρακτικούς κλάδους της επιστήμης, που οι αρχαίοι δεν θεωρούσαν καθαρές επιστήμες. Το 1797 ο Λορέντσο Μασκερόνι (1750-1800) απέδειξε ότι η χρήση του κανόνα δεν είναι τόσο ουσιώδης· όλες οι κ. που γίνονται με κανόνα και διαβήτη (μαζί) είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν και μόνο με τον διαβήτη (γεωμετρία του διαβήτη). Επίσης αρκεί η χάραξη μόνο μίας περιφέρειας για να μπορεί μετά να επιλυθεί μόνο με τον κανόνα κάθε πρόβλημα επιλύσιμο με κανόνα και διαβήτη (μαζί). Ενδιαφέρον είναι ακόμα το στοιχείο ότι υπάρχουν προβλήματα της γεωμετρίας μη επιλύσιμα μόνο με κανόνα και διαβήτη, γνωστά ως άλυτα προβλήματα από την αρχαία εποχή: τετραγωνισμός του κύκλου, τριχοτόμηση γωνίας, διπλασιασμός του κύβου (Δήλιο πρόβλημα). Οι λόγοι που τα προβλήματα αυτά είναι μη επιλύσιμα μόνο με τον κανόνα και τον διαβήτη αναπτύχθηκαν περίπου το 1830 από τον Γκαλουά. Ένα πρόβλημα της γεωμετρίας είναι επιλύσιμο, αν και μόνο αν μπορεί να μεταφραστεί σε μια αλγεβρική εξίσωση επιλύσιμη με τετραγωνικές ρίζες. Στο συναφές σχήμα βλέπει κανείς μερικές γεωμετρικές κ., όπως του άξονα ενός ευθύγραμμου τμήματος, της παραλλήλου μιας ευθείας από ένα σημείο, της καθέτου σε μια ευθεία από ένα σημείο κ.ά.
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
* * *η (AM κατασκευή)1. το να κατασκευάσει κάποιος κάτι από ένα υλικό ή από διάφορα υλικά, το φτειάξιμο, η δημιουργία2. επινόηση, εφεύρημα με δόλιους σκοπούς (α. «κατασκευή ψευδών ειδήσεων» β. «κατασκευή πληροφοριών»)3. φρ. «γεωμετρική κατασκευή» — η χάραξη γεωμετρικού σχήματος με τη χρήση τών κατάλληλων οργάνωννεοελλ.η υφή, η σύσταση, η φυσική κατάσταση ενός πράγματοςαρχ.1. προπαρασκευή, ετοιμασία2. εξάρτηση, εξοπλισμός3. (για οικοδομή)το χτίσιμο, η πρόοδος τών οικοδομικών εργασιών4. η οικοσκευή, το σύνολο τών επίπλων και τών σκευών ενός σπιτιού5. καθετί που παρέχεται, ό,τι χορηγείται6. η έντεχνη σύνθεση τού λόγου, το προσεγμένο ύφος, το κατάλληλο για την κάθε περίπτωση7. ορισμένο στάδιο στην προπόνηση τών αθλητών, συνήθως κατά τη δεύτερη μέρα τής τετράδος τών προπονήσεων, κατά το οποίο γινόταν συστηματική εξάσκηση στις λεπτομέρειες τού κάθε αγωνίσματος8. φρ. α) «κατασκευή τις παρὰ φύσιν» — νόσημαβ) «ἄνευ κατασκευῆς» — άτεχνα.[ΕΤΥΜΟΛ. < κατ(α)-* + -σκευή (< σκευή «εξοπλισμός»), πρβλ. επι-σκευή, παρασκευή. Λειτουργεί ως εκφραστικό τής ρηματ. ενέργειας τού κατασκευάζω].
Dictionary of Greek. 2013.